In Memoriam – Willem Scheres (1946 – 2022)

In memoriam Willem Scheres (1946 – 2022)
Door: Embert Messelink

Op 4 december overleed Willem Scheres op de leeftijd van 76 jaar. Willem was al geruime tijd ziek, maar pas helemaal op het eind verslechterde zijn situatie snel door een serie hersenbloedingen. Willem was een trouwe vriend van A Rocha, onvermoeibaar vogelaar en een bijzonder mens. Ik leerde hem kennen kort na de oprichting van A Rocha in Nederland, ergens in 2003. Collega’s uit Portugal en het Verenigd Koninkrijk moedigden me aan kennis met hem te maken. Zij kenden Willem, toen nog docent biologie op een scholengemeenschap in Alphen aan den Rijn, door zijn vele bezoeken aan A Rocha centra. Aan A Rocha Portugal bracht hij in totaal 53 keer een bezoek, maar hij bezocht ook de projecten in Libanon, Kenia, Frankrijk en Canada. Op al die plekken droeg hij door zijn tellingen bij aan de kennis van lokale vogels.

Samen met Willem bracht ik ooit een week door bij A Rocha Frankrijk: we genoten onder andere van de scharrelaars, bijeneters en kleine trappen. Ik herinner me nog dat we een prachtige aasgier zagen opvliegen vanuit de Crau, de steenvlakte ten zuiden van Arles. Laten nam Willem deel aan een A Rocha reis naar Falsterbo in Zuid-Zweden, waar we samen met een klein gezelschap, onder wie A Rocha oprichter Peter Harris, genoten van de enorme aantallen langsvliegende vogels.

Willem leefde gepassioneerd. Door veel te reizen vroeg hij ook veel van zichzelf. Hij was onzeker en durfde lang niet alles aan. Rond zijn reizen belde hij me geregeld. Herhaaldelijk moest ik van hem horen hoe hij in Kenia was meegegaan met een excursie in het Arabuko-Sokoke oerwoud, met onder andere Jaap Gijsbertsen. Het gezelschap was op een gegeven moment de oriëntatie kwijt, wat Willem angstige momenten bezorgde: zouden ze ooit weer in de bewoonde wereld terugkeren? En toen hij ooit bij A Rocha Portugal vertrok en vergat om – zoals hij gewend was – contant af te rekenen voor zijn verblijf, belde hij me vanuit Portugal: zou hij het land wel uitkomen, of zou hij bij de grens opgepakt kunnen worden?

In Nederland telde Willem vrijwel dagelijks de vogels in het Zaans Rietveld, aan het randje van Alphen aan den Rijn. In de loop van de jaren leverde dit waarnemingen van zeldzame vogels als grote grijze snip, blauwvleugeltaling, witvleugelstern en grote burgemeester op. Maar belangrijker was de ongekende datareeks van alle in het gebied voorkomende vogels, die hij samen met vogelvriend Peter de Knijff opbouwde. Het is zonder twijfel een van de meest indrukwekkende datasets in het Nederlandse vogelonderzoek. Zoek je op waarneming.nl op Willems naam, dan kom je op een indrukwekkend totaal van 236.973 vogelwaarnemingen uit dit gebied, verdeeld over 205 soorten. Met hulp van Peter konden deze waarnemingen worden ingevoerd, Willem zelf was digitaal niet zo vaardig. Aan al het intensieve veldwerk dankte Willem zijn recente bijnaam ‘burgemeester van het Zaans Rietveld’.

Af en toe trokken we er samen op uit om te vogelen. Willem was daar altijd voor in, hoewel hij ook op die dagen na afloop toch even een rondje Zaans Rietveld probeerde te doen. De meest recente vogeltocht, in januari van dit jaar, leverde ons op een dag twee prachtige bijzondere soorten op: een purperkoet bij Alblasserdam en een Siberische taling bij Zevenhoven.

In de baptistengemeente van Alphen aan den Rijn had Willem zijn thuisbasis. Behalve in de lokale vogelaarswereld en bij A Rocha, had hij ook intensieve contacten bij Christenen voor Israël en de Near East Ministry. Zijn verdere familie woonde in het buitenland. Het was bijzonder om te zien hoeveel mensen Willems begrafenis bezochten. Op zijn begrafenis stond deze Bijbeltekst uit de brief aan de Efeziërs centraal: ‘Door die genade bent u nu immers gered, doordat u gelooft. Deze redding dankt u niet aan uzelf; ze is een geschenk van God.’ Een tekst die naadloos aansloot bij het laatste woord dat Willem op aarde uitsprak: ‘vrede’.

Willem is niet meer. Ik mis in hem een bijzondere vriend. Maar de resultaten van zijn onverdroten inzet en tellingen zijn blijvend en hebben – dat geloof ik – eeuwigheidswaarde.

Embert Messelink